KIẾN THỨC CƠ BẢN Bài 8. NÉT ĐẸP VĂN HOÁ VIỆT

Bài 8. NÉT ĐẸP VĂN HOÁ VIỆT

ĐỌC

TRI THỨC NGỮ VĂN

1. Cấu trúc và đặc điểm hình thức của văn bản thông tin giới thiệu một quy tắc hoặc luật lệ trong trò chơi hay hoạt động

– Cấu trúc: 3 phần

+ Phần 1: Giới thiệu mục đích của quy trình thực hiện trò chơi hay hoạt động bằng một đoạn văn hoặc nhan đề bài viết (tên quy trình).

+ Phần 2: Liệt kê những gì cần chuẩn bị trước khi thực hiện trò chơi hay hoạt động.

+ Phần 3: Trình bày các bước cần thực hiện. Đối với trò chơi: là quy tắc, luật lệ, hướng dẫn cách chơi; đối với các hoạt động khác: là thứ tự các bước thực hiện hoạt động.

– Đặc điểm hình thức:

+ Để giới thiệu trình tự thực hiện: văn bản thường sử dụng các con số (1, 2, 3,…), từ ngữ chỉ thời gian (đầu tiên, tiếp theo, sau cùng,…) hoặc chỉ thứ tự (thứ nhất, thứ hai,…).

+ Dùng từ ngữ miêu tả chi tiết cách thức hành động và một số thuật ngữ liên quan.

+ Sử dụng câu chứa nhiều động từ, câu khiến để chỉ hành động hoặc yêu cầu thực hiện.

+ Dùng hình ảnh minh hoạ, sơ đồ chỉ dẫn, đề mục để tóm tắt thông tin chính.

+ Dùng từ xưng hô ngôi thứ hai để chỉ người đọc, người nghe (bạn,…).

2. Cách triển khai ý tưởng và thông tin trong văn bản thông tin

Có thể triển khai ý tưởng và thông tin theo các cách sau:

3. Số từ

– Số từ là những từ chỉ số lượng và số thứ tự của sự vật.

– Số từ biểu thị số lượng: thường đứng trước danh từ, bao gồm số từ chỉ lượng chính xác (một, hai, ba,…) và số từ chỉ lượng ước chừng (vài, mươi, dăm,…).

– Số từ biểu thị số thứ tự của danh từ: thường đứng sau danh từ (nhà mười bảy, phòng số sáu, cửa hàng thứ ba,…).

Sơ đồ:

Văn bản 1: TRÒ CHƠI CƯỚP CỜ (Theo Nguyễn Thị Thanh Thuỷ)

1. Đặc điểm văn bản thông tin giới thiệu quy tắc hoặc luật lệ trong trò chơi hay hoạt động thể hiện trong văn bản

– Mục đích của văn bản: Giới thiệu trò chơi cướp cờ.

– Cấu trúc: gồm ba phần:

Phần a. Mục đích của trò chơi cướp cờ.

Phần b. Liệt kê những thứ cần chuẩn bị trước khi chơi.

Phần c. Trình bày cụ thể cách chơi trò chơi cướp cờ.

– Từ ngữ sử dụng trong văn bản: sử dụng các từ chỉ thời gian, quá trình như đầu tiên, tiếp theo, sau đó, kết thúc,…

– Về từ loại: sử dụng nhiều động từ.

– Về đề mục: có những đề mục tóm tắt những th.ông tin chính của văn bản như: a. Mục đích; b. Chuẩn bị; c. Hướng dẫn cách chơi.

– Về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ: có hình ảnh minh hoạ học sinh đang chơi trò chơi cướp cờ trong sân trường.

2. Cách triển khai thông tin trong văn bản

– Văn bản triển khai thông tin theo trật tự thời gian, bởi vì tác giả đã mô tả rõ những việc cần chuẩn bị trước khi chơi; trình tự các bước chơi được giới thiệu lần lượt bằng cách dùng các từ chỉ trình tự trước sau như: đầu tiên, tiếp theo, sau đó, tiếp tục,…

– Cách triển khai thông tin như vậy giúp người đọc, người nghe biết được một cách tường minh những việc cần phải làm trước khi chơi và hình dung được các bước cần thực hiện khi chơi trò chơi cướp cờ.

3. Thông tin về trò chơi cướp cờ thể hiện trong văn bản

– Luật chơi:

+ Người chơi chỉ được lên cướp cờ khi trọng tài gọi đúng số thứ tự của mình.

+ Chỉ được đập (vỗ nhẹ) lên người chơi đối phương khi họ cầm cờ.

+ Khi người chơi đã cầm cờ chạy qua được vạch của đội mình thì người chơi của đội kia không được đập vào người bạn chơi nữa.

+ Trọng tài có thể gọi nhiều cặp đôi của hai đội cùng lên cướp cờ.

+ Kết thúc cuộc chơi, đội nào được nhiều điểm hơn thì thắng cuộc. Phần thưởng cho đội thắng có thể là hiện vật hoặc được đội thua cõng một vòng quanh sân.

– Ghi điểm: Để ghi điểm trong trò chơi cướp cờ, người chơi phải chạy lên lừa lấy được cờ từ giữa sân sau tiếng hô của trọng tài và chạy về đến vạch của đội mình với cây cờ trên tay mà không bị đội bạn chặn cướp lại cờ bằng cách hoặc đập (vỗ nhẹ) lên người.

Văn bản 2: CÁCH GỌT CỦ HOA THUỶ TIÊN (Theo Giang Nam)

1. Đặc điểm văn bản thông tin giới thiệu quy tắc hoặc luật lệ trong trò chơi hay hoạt động thể hiện trong văn bản

– Mục đích của văn bản: Hướng dẫn cách gọt củ hoa thuỷ tiên.

– Nội dung văn bản: Văn bản thông tin giới thiệu quy trình của hoạt động gọt củ hoa thuỷ tiên.

– Cấu trúc: gồm ba phần: giới thiệu mục đích của quy trình gọt củ hoa thuỷ tiên; hướng dẫn các thứ cần chuẩn bị và cách lựa chọn củ hoa thuỷ tiên; hướng dẫn quy trình thực hiện gọt củ hoa thuỷ tiên.

– Sử dụng các số từ để đánh dấu các bước thực hiện theo trình tự và một số từ ngữ chỉ thời gian như trước tiên, đầu tiên, trước khi, sau hai ngày,…

– Sử dụng một số thuật ngữ liên quan đến hoa và việc chăm sóc hoa, cây cảnh như củ hoa, cuống hoa, thuỷ dưỡng, chỉnh lá, chỉnh hoa,…

– Sử dụng câu chứa nhiều động từ.

– Sử dụng các đề mục lớn để tóm tắt những nội dung thông tin chính của văn bản: 1. Chuẩn bị; 2. Ngâm nước và gọt tỉa; 3. Thuỷ dưỡng.

– Về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ: sử dụng hình ảnh minh hoạ cho cách thức thực hiện.

2. Cách triển khai thông tin trong văn bản

– Mục đích của văn bản: Hướng dẫn cách gọt củ hoa thuỷ tiên.

– Cách triển khai thông tin trong văn bản theo trật tự thời gian, thể hiện trình tự các bước thao tác của hoạt động.

– Cách triển khai thông tin này hỗ trợ cho việc thực hiện mục đích của văn bản. Bởi vì khi thể hiện thông tin theo trật tự thời gian, người theo dõi có thể hình dung được việc nào cần làm trước, làm như thế nào; việc nào cần làm sau, làm như thế nào. Vì thế, người theo dõi có thể làm tốt các bước gọt củ hoa thuỷ tiên theo hướng dẫn.

– Căn cứ vào các từ ngữ được sử dụng khi mô tả các bước: Trước tiên, đầu tiên, trước khi,…

3. Sơ đồ các bước tỉa gọt củ hoa thuỷ tiên

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

1. Bài tập tìm và xác định chức năng, ý nghĩa của số từ.

2. Bài tập xác định nghĩa thông thường và nghĩa theo dụng ý của tác giả trong ngữ liệu cụ thể.

3. Bài tập về biện pháp tu từ.

VIẾT

Quy trình viết văn bản tường trình.

NÓI VÀ NGHE

Trao đổi một cách xây dựng, tôn trọng ý kiến khác biệt.