Hoạt động 12: Nghiên cứu về tổ chức
Yêu cầu cần đạt
Sau khi hoàn thành nội dung học tập của hoạt động 12, học viên có thể:
- Chia sẻ được kinh nghiệm về huy động và sử dụng nguồn lực CSVC, TB&CN trong dạy học, giáo dục tại đơn vị công tác theo CTGDPT 2018 (Huy động cái gì? Huy động từ ai? Huy động như thế nào? Thời gian huy động và kết quả huy động).
- Học viên có ít nhất 2 ý kiến chia sẻ của bản thân theo yêu cầu của nội dung học tập và ít nhất 2 ý kiến trao đổi thảo luận, phản hồi về ý kiến chia sẻ của học viên khác trong khoá bồi dưỡng trên diễn đàn tại hệ thống LMS.
Hướng dẫn học tập
Học viên thực hiện các nhiệm vụ học tập sau:
- Nghiên cứu tài liệu đọc và video về “Tổ chức huy động và sử dụng các nguồn lực cơ sở vật chất, thiết bị và công nghệ trong dạy học, giáo dục học sinh ở trường Trung học cơ sở”.
- Thực hiện bài tập trả lời câu hỏi tự luận của nội dung học tập và tải lên hệ thống LMS.
TỔ CHỨC HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG CÁC NGUỒN LỰC CƠ SỞ VẬT CHẤT, THIẾT BỊ VÀ CÔNG NGHỆ TRONG DẠY HỌC, GIÁO DỤC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1. Mục đích, căn cứ huy động và sử dụng các nguồn lực
Mục đích huy động
Huy động các nguồn lực về cơ sở vật chất, thiết bị và công nghệ phục vụ dạy học, giáo dục ở trường THCS không để thay thế mà là nguồn bổ sung quan trọng cho ngân sách nhà nước, góp phần làm tăng tổng nguồn lực đầu tư cho giáo dục, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước tại trường THCS.
- Phát huy mọi tiềm năng trong xã hội về vật chất, trí tuệ, khoa học kĩ thuật, huy động sự tham gia của toàn xã hội vào sự nghiệp giáo dục với các mức độ khác nhau giúp giáo dục đạt quy mô rộng, tốc độ lớn, chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển và tiến bộ giáo dục.
- Đẩy mạnh mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường, cộng đồng và xã hội; tranh thủ các nguồn tài trợ và hợp tác quốc tế theo tinh thần đa phương hoá nguồn lực (huy động và sử dụng nguồn lực từ mọi cá nhân, cộng đồng và xã hội) để huy động tối đa, khai thác triệt để và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực trong xã hội
- Xây dựng môi trường thuận lợi và đảm bảo các điều kiện về CSVC, TB&CN phục vụ kế hoạch dạy học, giáo dục của trường THCS đáp ứng yêu cầu mới của CTGDPT 2018.
Căn cứ của việc huy động và sử dụng các nguồn lực
◈ Căn cứ pháp lý
- Luật Giáo dục số 43/2019/QH14, Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam;
- Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo: Yêu cầu thực hiện CTGDPT 2018 về thực hiện xã hội hóa giáo dục (điểm 4, điểm 7- CTGDPT tổng thể);
- Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 4/6/2019 của Chính phủ nhấn mạnh yêu cầu cấp bách của việc thúc đẩy chính sách xã hội hóa giáo dục và tiếp tục kêu gọi tăng cường huy động các nguồn lực của xã hội đầu tư cho phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019-2025;
- Thông tư số 16/2018/TT-BGDĐT Quy định về tài trợ cho các cơ sở giáo dục phổ thông thuộc hệ thống giáo dục quốc dân;
- Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT ngày 22/11/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Ban hành Điều lệ ban đại diện cha mẹ học sinh;
- Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT ngày 15/9/2020 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học.
√ Cập nhật văn bản bổ sung và quy định mới của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan quản lý giáo dục các cấp, của địa phương trong tổ chức huy động, sử dụng các nguồn lực CSVC, TB&CN ở trường THCS nhằm phục vụ dạy học, giáo dục đáp ứng lộ trình triển khai CTGDPT 2018.
◈ Căn cứ thực tiễn tình hình kinh tế – xã hội của địa phương và nhu cầu của nhà trường
- Căn cứ các điều kiện về kinh tế – xã hội, điều kiện cụ thể về văn hoá, địa hình, tài nguyên, nguồn lực tài chính, thời gian,… từ thực tiễn tại địa phương để tổ chức thiết lập, phối hợp và huy động CSVC, TB&CN của nhà trường.
- Căn cứ về số lượng, tình trạng sử dụng CSVC, TB&CN của nhà trường, đối chiếu với yêu cầu CSVC, TB&CN của CTGDPT 2018 để xác định điểm mạnh, điểm yếu vấn đề cần ưu tiên giải quyết về CSVC, TB&CN, từ đó cơ sở giáo dục THCS xác định các nguồn lực CSVC, TB&CN có thể huy động xã hội (ngoài ngân sách nhà nước) đáp ứng triển khai thực hiện chương trình giáo dục THCS theo lộ trình triển khai CTGDPT 2018.
2. Nguyên tắc huy động và sử dụng các nguồn lực
- Nguyên tắc tự nguyện, công khai, minh bạch, không ép buộc, không quy định mức tài trợ bình quân, không quy định mức tài trợ tối thiểu, không lợi dụng việc tài trợ cho giáo dục để ép buộc đóng góp và không coi huy động tài trợ là điều kiện cho việc cung cấp dịch vụ giáo dục, đào tạo.
- Việc vận động, tiếp nhận, quản lý và sử dụng các khoản tài trợ phải được công bố, niêm yết công khai tại cơ sở giáo dục được nhận tài trợ và tuân thủ đúng quy định của pháp luật hiện hành.
- Việc quản lý, sử dụng các khoản tài trợ phải theo nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích và không để thất thoát, lãng phí.
- Không tiếp nhận các hiện vật không đáp ứng mục đích sử dụng trong cơ sở giáo dục, hiện vật độc hại, nguy hiểm đối với môi trường, sức khỏe của cán bộ, giáo viên, nhân viên và người học.
- Khuyến khích các nhà tài trợ tự tổ chức thực hiện việc đầu tư xây dựng, mua sắm trang thiết bị và lắp đặt hoàn chỉnh để bàn giao cho cơ sở giáo dục theo sự thỏa thuận và hướng dẫn của cơ sở giáo dục.
- Khuyến khích các tổ chức, cá nhân tài trợ, ủng hộ để phát triển sự nghiệp giáo dục, tăng cường cơ sở vật chất trường lớp, hỗ trợ hoạt động dạy – học, hoạt động giáo dục tại các cơ sở giáo dục.
- Đảm bảo về lợi ích hai chiều: mỗi hoạt động hợp tác, phối hợp đều phải xuất phát từ nhu cầu và lợi ích của hai phía: nhà trường và cộng đồng, phải đảm bảo kết quả của việc huy động CSVC, TB&CN không chỉ mang lại lợi ích cho giáo dục, cho nhà trường mà còn mang lại lợi ích thiết thực cho những người tham gia, cho cộng đồng, cho địa phương.
- Chủ trương huy động cộng đồng triển khai trong thực tế rất cần sự phối hợp nhịp nhàng giữa địa phương và ngành giáo dục trên tinh thần tập trung dân chủ, tạo môi trường công khai cho mọi tầng lớp của cộng đồng.
3. Nội dung huy động và sử dụng các nguồn lực
Huy động để cải tạo, sửa chữa, xây dựng các hạng mục cơ sở vật chất phục vụ dạy học, giáo dục tại trường THCS
- Đầu tư, phát triển các hạng mục CSVC cần được ưu tiên, đầu tư trọng điểm trong cải tạo, sửa chữa hoặc xây mới hướng tới đảm bảo yêu cầu điều kiện tối thiểu về CSVC cấp học THCS như: khối phòng hành chính, quản trị, khối phòng học tập, khối phòng phụ trợ, khu sân chơi, thể dục thể thao, khối phòng phục vụ sinh hoạt… Phân loại hạng mục CSVC cần được bảo quản và nâng cao hiệu quả sử dụng; hạng mục CSVC cần được đầu tư nâng cấp, mở rộng, xây dựng thêm CSVC đáp ứng yêu cầu CTGDPT 2018.
- Đầu tư xây dựng mới hay bảo dưỡng, sửa chữa, nâng cấp nhằm huy động đủ phòng học, đảm bảo tỉ lệ 1 phòng học/lớp; điều chỉnh, bố trí, sắp xếp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng CSVC.
- Nguồn lực để trang bị các phòng học bộ môn Âm nhạc, Mỹ thuật; Công nghệ, Khoa học Tự nhiên, Tin học, Ngoại ngữ, phòng học đa chức năng…; huy động nguồn lực để trang bị, mua sắm các thiết bị sinh hoạt trong phòng học như quạt máy hoặc máy lạnh; thay mới bóng đèn, màn cửa; sơn sửa phòng học; trang bị hệ thống loa phát thanh, âm thanh, đèn chiếu ở hội trường, nơi sinh hoạt tập thể cho giáo viên và học sinh toàn trường.
- Nguồn lực CSVC phục vụ hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp như các địa điểm khác nhau ở trong hoặc ngoài nhà trường như: sân trường, công viên, viện bảo tàng, các danh lam thắng cảnh, nhà các nghệ nhân, các làng nghề, cơ sở sản xuất, công ty, nhà máy, doanh nghiệp, nông trại giáo dục, di tích lịch sử, bảo tàng, nhà văn hoá địa phương và các địa điểm khác có liên quan đến chủ đề giáo dục.
- Sử dụng CSVC trong tổ chức phương thức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp phong phú, đa dạng như: Khám phá (hoạt động tham quan, cắm trại, thực địa…); Thể nghiệm, tương tác (diễn đàn, đóng kịch, hội thảo, hội thi, trò chơi…); Cống hiến (hoạt động tình nguyện nhân đạo, lao động công ích, tuyên truyền…); Nghiên cứu (hoạt động khảo sát, điều tra, làm dự án nghiên cứu, sáng tạo công nghệ, nghệ thuật…).
Huy động để phát triển danh mục thiết bị và công nghệ phục vụ dạy học, giáo dục
- Các nguồn lực TB&CN, đồ dùng dạy học phục vụ dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh của các môn học, trong đó TBDH đối với các môn học: Khoa học Tự nhiên, Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Sinh học, Tin học, Ngoại ngữ, Mỹ thuật, Âm nhạc, Công nghệ, Giáo dục công dân, Thể dục và danh mục thiết bị dùng chung bao gồm các thiết bị dùng chung cho toàn trường, tất cả các môn học (Thông tư số 14/2020/TT-BGDĐT ngày 26/5/2020 Ban hành Quy định phòng học bộ môn của CSGD phổ thông nhằm đáp ứng thực hiện CTGDPT 2018).
- Thiết bị giáo dục phục vụ Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp theo yêu cầu của Chương trình Hoạt động trải nghiệm như: Đồ dùng để trình diễn, hướng dẫn: video clip về các nội dung giáo dục; dụng cụ lao động phù hợp với hoạt động lao động; Đồ dùng để phục vụ hoạt động tập thể: loa đài, ampli; bộ lều trại; Đồ dùng để thực hành; nhân lực, tài lực, vật lực; sử dụng các dịch vụ ngay tại cơ sở trải nghiệm; kinh phí tổ chức; phương tiện di chuyển.
- TB&CN đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, giáo dục STEM, ứng dụng các công nghệ mới, nâng cao kỹ năng thí nghiệm, thực hành của học sinh; ứng dụng Công nghệ thông tin trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0; đảm bảo những điều kiện về CSVC, TB&CN phục vụ dạy học qua internet như dạy học thông qua hệ thống quản lý học tập (LMS – Learning Management System).
- Nguồn lực phục vụ dạy học trực tuyến, bao gồm máy tính, mạng internet tốc độ cao, các phần mềm học trực tuyến, thiết bị lưu trữ thông tin, thiết bị nghe nhìn để học sinh tìm kiếm tư liệu và thực hiện một số thí nghiệm ảo thay cho thí nghiệm với các phương tiện đắt tiền hoặc không bảo đảm an toàn.
4. Cách thức phối hợp các bên liên quan trong huy động và sử dụng nguồn lực
Cách thức phối hợp với các bên liên quan
- Thông qua văn bản (công văn, tờ trình, đề nghị, thư ngỏ…);
- Gặp gỡ, họp trực tiếp trao đổi với các bên liên quan khác (họp phụ huynh, hội nghị tham vấn…)
- Kết nghĩa với các trường, doanh nghiệp, tổ chức quần chúng;
- Tổ chức hình thức liên danh, liên kết với các tổ chức trong nước và ngoài nước;
- Đầu tư, nuôi dưỡng các nguồn thu (cho thuê, mướn cơ sở, địa điểm);
- Các hình thức khác như truyền thông, tuyên truyền qua đài phát thanh, tuyền hình, mạng xã hội….
Các bên liên quan trong huy động và sử dụng các nguồn lực cơ sở vật chất, thiết bị và công nghệ dạy học, giáo dục ở trường THCS
- Chính quyền (Ủy ban nhân dân các cấp) và các cơ quan ban ngành chức năng: Là lực lượng quan trọng quyết định sự đầu tư CSVC, TB&CN; tạo cơ chế và tạo điều kiện cho việc huy động được triển khai thuận lợi.
- Cơ quan quản lý giáo dục các cấp (Phòng Giáo dục và Đào tạo): Đề đạt với Uỷ ban nhân dân, chính quyền địa phương ban hành kế hoạch thực hiện các gói đề án bảo đảm CSVC, TB&CN phục vụ dạy học, giáo dục.
- Gia đình, cha mẹ học sinh, ban đại diện cha mẹ học sinh: Là lực lượng có nhu cầu, nguyện vọng, lợi ích trực tiếp cùng chia sẻ với nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện đối với học sinh.
- Các tổ chức quốc tế, đội ngũ trí thức Việt kiều; cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ, doanh nghiệp và cá nhân: Là nguồn lực có thể kêu gọi, huy động đầu tư, ủng hộ cả về sức người, sức của; huy động nguồn lực vật chất, tài chính cho hoạt động xây dựng, mua sắm, trang bị, bảo quản và phát triển CSVC, TB&CN.
- Hợp tác giữa các cơ sở giáo dục khác: Hợp tác với các trường THCS khác (hoặc các trường phổ thông) trong địa bàn để hỗ trợ và chia sẻ cho nhau các nguồn lực CSVC, TB&CN. Đây chính là biểu hiện rõ nét nhất của tư duy tiếp cận mô hình kinh tế chia sẻ hay còn gọi là tiêu dùng cộng tác (sharing economy) mà cơ sở giáo dục THCS có thể vận dụng trong tổ chức huy động và sử dụng nguồn lực CSVC, TB&CN.
- Các nguồn lực khác: Hội cựu giáo chức, Hội cựu học sinh để phát động xây dựng Quỹ từ thiện, Quỹ khuyến học, Quỹ học sinh nghèo vượt khó…. ; Nhà trường có thể mở rộng các hoạt động dịch vụ hợp pháp để tăng việc làm và các khoản thu cho nhà trường: cho thuê cở sở vật chất, dịch vụ thể thao – văn hóa.
QUY TRÌNH QUẢN LÝ HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG CÁC NGUỒN LỰC CƠ SỞ VẬT CHẤT, THIẾT BỊ VÀ CÔNG NGHỆ TRONG DẠY HỌC, GIÁO DỤC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
Vận động nguồn lực
- Xây dựng kế hoạch vận động: cơ sở giáo dục xây dựng kế hoạch vận động tài trợ (xác định rõ nội dung, mục đích, đối tượng thụ hưởng, dự toán kinh phí và kế hoạch triển khai hoạt động cần tài trợ) báo cáo Phòng Giáo dục và Đào tạo phê duyệt.
- Duyệt kế hoạch vận động: Phòng Giáo dục và Đào tạo phê duyệt kế hoạch vận động tài trợ (trong vòng 15 ngày). Kế hoạch vận động tài trợ không đúng quy trình, quy định, không công khai minh bạch phải yêu cầu cơ sở giáo dục dừng triển khai.
Tiếp nhận nguồn lực
• Thành lập Tổ tiếp nhận: Thành phần gồm thủ trưởng cơ sở giáo dục (làm tổ trưởng); Kế toán trưởng; Ban đại diện cha mẹ học sinh; Đại diện của cộng đồng dân cư trên địa bàn (nếu có).
• Phổ biến thông tin hoạt động tài trợ: Tổ tiếp nhận tài trợ phổ biến về mục đích, ý nghĩa, nguyên tắc, thời gian, địa chỉ, tên và số tài khoản tiếp nhận tài trợ của cơ sở giáo dục; nghiệm thu và bàn giao đưa vào sử dụng các khoản tài trợ bằng hiện vật hoặc phi vật chất (tự giải thể sau khi hoàn thành nhiệm vụ).
• Tổ chức tiếp nhận khoản tài trợ:
a) Đối với khoản tài trợ bằng hiện vật
- Thực hiện các thủ tục nhận bàn giao, chuẩn bị mặt bằng, kho bãi để bảo quản hiện vật tài trợ đảm bảo thuận lợi, nhanh chóng;
- Trường hợp tài trợ bằng công trình xây dựng cơ bản theo hình thức “chìa khóa trao tay”: Nhà tài trợ hoàn thành hồ sơ, tài liệu và chứng từ liên quan đến xây dựng công trình chuyển cho cơ sở giáo dục và cơ quan tài chính cùng cấp để thực hiện hạch toán theo giá trị công trình tài trợ đã nhận bàn giao.
- Trường hợp tài trợ bằng thiết bị, máy móc: Nhà tài trợ cung cấp tài liệu, hồ sơ kỹ thuật cho cơ sở giáo dục theo quy định của pháp luật hiện hành.
b) Đối với khoản tài trợ phi vật chất
- Cơ sở giáo dục tiếp nhận, quản lý và sử dụng theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ và các văn bản pháp luật hiện hành.
- Trường hợp tài trợ bằng quyền sử dụng đất: Nhà tài trợ cung cấp các hồ sơ liên quan đến quyền sử dụng đất và làm các thủ tục chuyển giao quyền sử dụng đất cho cơ sở giáo dục tiếp nhận, quản lý và sử dụng theo quy định của pháp luật về đất đai.
Sử dụng nguồn lực
- Lập kế hoạch sử dụng tài trợ: xác định rõ mục đích, đối tượng thụ hưởng; cách thức tổ chức thực hiện, tiến độ thực hiện; chất lượng hoạt động, chất lượng sản phẩm, công trình kèm dự toán kinh phí chi tiết phù hợp với các quy định về tiêu chuẩn, định mức hiện hành). Công bố và niêm yết công khai kế hoạch sử dụng tài trợ trước khi tổ chức thực hiện ít nhất 15 ngày làm việc để lấy ý kiến đóng góp của cán bộ, giáo viên, nhân viên, cha mẹ học sinh, người giám hộ(nếu có) và nhà tài trợ.
- Thực hiện kế hoạch sử dụng tài trợ: tuân thủ đúng mục đích đã đề ra, đảm bảo tiến độ thời gian, chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn, định mức quy định, tuân thủ các quy định hiện hành về trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng và mua sắm đấu thầu. Các sản phẩm, công trình hình thành từ các khoản tài trợ phải được sử dụng đúng mục đích và được bố trí kinh phí duy tu, bảo dưỡng thường xuyên để phát huy hiệu quả sử dụng, không để thất thoát, lãng phí.
- Lập báo cáo quyết toán công việc: hoàn thành và niêm yết công khai để người học và xã hội giám sát, đánh giá. Giá trị của khoản tài trợ phải được theo dõi và ghi chép trong sổ kế toán của cơ sở giáo dục theo quy định.